Ποιες είναι οι απαρχές της Πρωτομαγιάς;
της Ρόζας Λούξεμπουργκ
Η προσφυής ιδέα της χρήσης μιας προλεταριακής εορταστικής εκδήλωσης ως μέσο επίτευξης της 8ωρης εργάσιμης ημέρας συνελήφθη για πρώτη φορά στην Αυστραλία.
Εκεί οι εργάτες αποφάσισαν το 1856 να οργανώσουν μια ημέρα πλήρους διακοπής της εργασίας και παράλληλες συγκεντρώσεις και ψυχαγωγικές εκδηλώσεις υπέρ του 8ωρου.
Η εορταστική εκδήλωση ορίστηκε για τις 21 Απριλίου. Αρχικά, οι Αυστραλοί εργάτες είχαν σκοπό να την πραγματοποιήσουν μία μόνο φορά, για το έτος 1856. Όμως, αυτή η πρώτη εορταστική εκδήλωση είχε τόσο ισχυρό αντίκτυπο στις προλεταριακές μάζες στην Αυστραλία, δίνοντάς τους ζωή και οδηγώντας τους σε νέα κινητοποίηση, ώστε αποφασίστηκε η καθιέρωσή της κάθε χρόνο.
Πράγματι, τι θα έδινε στους εργάτες περισσότερο κουράγιο και εμπιστοσύνη στη δύναμή τους εκτός από μια μαζική στάση εργασίας που οι ίδιοι θα είχαν αποφασίσει; Τι θα μπορούσε να δώσει κουράγιο στους αιώνιους σκλάβους των εργοστασίων και των εργαστηρίων εκτός από την παράταξη των δικών τους στρατευμάτων; Έτσι, η ιδέα μιας προλεταριακής εορταστικής εκδήλωσης έγινε γρήγορα αποδεκτή και από την Αυστραλία άρχισε να διαδίδεται σε άλλες χώρες μέχρι που κατέκτησε ολόκληρο τον προλεταριακό κόσμο.
Οι πρώτοι που ακολούθησαν το παράδειγμα των Αυστραλών εργατών ήταν οι Αμερικανοί. Το 1886 αποφάσισαν ότι η 1η Μάη θα ήταν η ημέρα καθολικής στάσης εργασίας. Αυτή την ημέρα 200.000 εργάτες άφησαν τη δουλειά τους και απαίτησαν την 8ωρη εργάσιμη ημέρα. Αργότερα, η αστυνομική και κρατική παρενόχληση απέτρεψε για πολλά χρόνια την επανάληψη της διαδήλωσης (αυτού του μεγέθους). Εν τούτοις, ανανέωσαν την απόφασή τους προσδιορίζοντας την επόμενη εορταστική εκδήλωση για την 1η Μάη 1890.
Στο μεταξύ, το κίνημα των εργατών στην Ευρώπη είχε αναπτυχθεί και ισχυροποιηθεί αποκτώντας δυναμική. Η πιο ισχυρή έκφραση αυτού του κινήματος απαντήθηκε στο Διεθνές Συνέδριο των Εργατών το 1889. Σε αυτό το Συνέδριο, στο οποίο πήραν μέρος 400 εκπρόσωποι, αποφασίστηκε ότι πρώτο αίτημα θα ήταν το 8ωρο. Στο σημείο αυτό ο εκπρόσωπος των Γαλλικών συνδικάτων, ο εργάτης Λαβίν από το Μπορντό, εισηγήθηκε την έκφραση του αιτήματος σε όλες τις χώρες μέσω μιας οικουμενικής στάσης εργασίας. Ο εκπρόσωπος των Αμερικανών εργατών επέστησε την προσοχή του συνεδρίου στην απόφαση των συντρόφων του για απεργία την 1η Μάη 1890 και το Συνέδριο καθόρισε την ημερομηνία αυτή για την οικουμενική προλεταριακή εορταστική εκδήλωση.
Σε αυτή την περίπτωση, όπως και στην προηγούμενη της Αυστραλίας, οι εργάτες πράγματι είχαν κατά νου μία και μόνο διαδήλωση. Το Συνέδριο αποφάσισε ότι οι εργάτες όλων των χωρών την 1η Μάη 1890 θα διαδήλωναν από κοινού για το 8ωρο. Κανείς δεν μίλησε για επανάληψη της γιορτής κατά τα επόμενα χρόνια. Φυσικά, κανείς δε θα μπορούσε να προβλέψει πως αυτή η ιδέα θα εξαπλωνόταν αστραπιαία και πόσο γρήγορα θα υιοθετείτο από τις εργαζόμενες τάξεις. Όμως, αρκούσε απλώς να γιορταστεί η Πρωτομαγιά μια φορά για να καταλάβει και να αισθανθεί ο καθένας ότι θα έπρεπε αυτή να γίνεται κάθε χρόνο και να αποτελέσει ένα διαρκή θεσμό [...].
Η πρώτη του Μάη σήμανε την απαίτηση για την καθιέρωση της 8ωρης εργάσιμης ημέρας. Όμως, παρότι επιτεύχθηκε αυτός ο στόχος, η Πρωτομαγιά δεν εγκαταλείφθηκε. Όσο συνεχίζεται ο αγώνας των εργατών εναντίον της μπουρζουαζίας και της άρχουσας τάξης, όσο δεν ικανοποιούνται όλα τα αιτήματα, η Πρωτομαγιά θα αποτελεί την έκφραση αυτών των αιτημάτων. Και όταν χαράξουν καλύτερες ημέρες, όταν η εργατική τάξη του κόσμου θα έχει κατακτήσει την ελευθερία της, τότε ίσως θα γιορτάζουμε την Πρωτομαγιά προς τιμήν των σκληρών αγώνων και των πολλών δοκιμασιών του παρελθόντος.
Μετάφραση: Θανάσης Τσακίρης
Το άρθρο πρωτοδημοσιεύθηκε το 1894 στην Sprawa Robotnicza και αναδημοσιεύθηκε σε μετάφραση του Ντικ Χάουαρντ στο Selected Political Writings of Rosa Luxemburg, Monthly Review Press, 1971,σελ. 315-16. http://www.ultrared.org/lm_mayday.html
